Baby’s weten niet dat zij een ander gezicht hebben dan andere baby’s, voor hen is dit de natuurlijke situatie. Pas als het ‘zelf’ is ontwikkeld kan het besef ontstaan dat ze een ander uiterlijk hebben. Rond het tweede levensjaar gaat het kind het woordje ‘ik’ zeggen en dan ontstaat het verschil in besef tussen ‘ik’ en de buitenwereld. Ook dan is er nog niet veel besef over er anders uitzien. Bij hele jonge kinderen is het dus nog niet nodig om ze sterk te maken voor confrontaties met de buitenwereld; wel is het belangrijk dat het kind ervaart dat het u en andere volwassenen kan vertrouwen. Daar krijgt het zelfvertrouwen van. Positief omgaan met uw kind en het aanmoedigen is hierbij van groot belang. Als uw kind in deze periode zo veel zelfvertrouwen opgebouwd heeft, kan het eventueel latere problemen makkelijker hanteren. Tot een jaar of vier zien kinderen wel dat er bij een ander iets ‘anders’ is. Ze nemen met een hele simpele uitleg genoegen. Ze zien bij een kind met een schisis dat er iets bij de mond en neus anders is en vragen wat hij daar heeft. Antwoord je dat hij aan zijn lip is geopereerd, dan is dat prima.

De basisschoolleeftijd is de leeftijd waarop de psychosociale ontwikkeling van kinderen over het algemeen in rustiger vaarwater komt. Ook op medisch gebied worden nu weinig ingrepen uitgevoerd.

De puberteit plaatst het lichaam in het centrum van de belangstelling. Dat is een nieuw gegeven, want in de kindertijd speelt dat veel minder Een jong kind vindt zijn lichaam gewoon en stelt zich daar weinig vragen bij. In de puberteit daarentegen is alle aandacht gericht op het veranderende lichaam. De spiegel wordt een belangrijk instrument. Tieners maken zich op, turen naar jeugdpuist­jes en zijn veel bezig met kleding. Op deze manier maken ze kennis met zichzelf. Tot zover iets over pubers in het algemeen, dus met of zonder schisis.

Wat is er dan anders bij pubers met een schisis? In het begin van de behandelfase was de schisis vooral het probleem van u als ouders. Uw kind maakte de afwijking niet bewust in de niet-geope­reerde vorm mee. Zoals gezegd gaan kinderen zich tijdens de puberteit meer bezighouden met hun lichaam en uiterlijk. Uw kind denkt na over zichzelf en over zijn afwijking. De schisis wordt nu het probleem van uw kind zelf, maar het heeft een andere betekenis voor hem dan voor u. Hij vindt zichzelf soms lelijk en vindt dat er veel gecorrigeerd moet worden. Daarentegen ziet u vanuit uw gezichtspunt het einde naderen van de lange behandeling en vergelijkt u met hoe het er vroeger uitzag. ‘Vroeger’ telt echter (meestal) niet voor een puber. Heel wat deskundigen hebben de puberteit bestudeerd. Ook die van jongeren met een schisis. Het zijn vooral de sociale situaties met grote groepen mensen die moeilijk zijn. Individuele, persoonlijke acceptatie door anderen levert veel minder problemen op. De normale puber-problemen met het uiterlijk en de bejegening en sociale acceptatie worden veelal (soms wel en soms niet terecht) aan de schisis gekoppeld. Dat er bij een zichtbare afwijking op deze leeftijd meerdere keren psychische problemen worden gerapporteerd is niet verwon­derlijk; het is in de praktijk echter niet altijd gemakkelijk aan te pakken. Het zijn veelal de ouders die het melden en de jongeren zijn vaak niet erg toeschietelijk. Soms hebben ze zelf helemaal geen behoefte aan contact met een psycholoog. Ook is het vaak zo dat een gesloten afwerende houding naar de ouders toe wordt geïnterpreteerd als psychisch problematisch, terwijl het in feite gedrag is dat op deze leeftijd heel normaal is.